Viên nén gỗ Việt Nam cứu đói cho EU thoát khỏi cơn đói khí đốt?
Kể từ đầu năm 2022, Chính phủ Nga đã ban hành lệnh cấm xuất khẩu một số sản phẩm gỗ, trong đó có viên nén và gỗ tròn để trả đũa các lệnh trừng phạt của các nước châu Âu. Do đó, các quốc gia trong khối EU đã mất nguồn cung 2,4 triệu tấn/năm viên nén gỗ từ thị trường Nga. Do đó, EU buộc phải tìm kiếm nguồn cung thay thế khác. Trước tình hình đó, Viên nén gỗ Việt Nam sẽ có cơ hội để "cứu đói" cho EU thoát khỏi cơn đói khí đốt như hiện nay?
Viên nén gỗ là gì? nhu cầu thiết yếu của Viên nén gỗ trên thế giới
Viên nén gỗ là một loại nhiên liệu tái tạo từ mùn gỗ Thông, gỗ cao su (mùn cưa và dăm gỗ…) phổ biến được dùng trên thế giới. Mùn gỗ, dưới áp lực lớn bằng dây chuyền sẽ tạo thành các viên nén để làm chất đột, giúp giảm lượng khí thải CO2 so với nhiên liệu hóa thạch.
Trước đây, Hàn Quốc và Nhật Bản là 2 thị trường xuất khẩu viên nén gỗ chính của Việt Nam (chiếm ư99,8% tổng kim ngạch xuất khẩu). Tuy nhiên, với nhu cầu cấp thiết về khí đốt của Châu Âu như hiện nay, giá xuất khẩu viên gỗ nén tại Việt Nam đã tăng vọt từ 1,8 - 2 lần so với đầu năm – theo chia sẻ của ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest).
Đến nay, Việt Nam là quốc gia đứng thứ 2 thế giới về sản lượng xuất khẩu viên nén gỗ, chỉ sau Mỹ. Riêng năm 2021, lượng xuất khẩu đạt trên 3,5 triệu tấn, mang về hơn 400 triệu USD cho ngành gỗ. Đặc biệt, trong số 5 doanh nghiệp xuất khẩu viên nén gỗ lớn nhất thế giới, Việt Nam góp mặt 1 doanh nghiệp, công ty này cũng là doanh nghiệp xuất khẩu viên nén gỗ số 1 châu Á.
Theo ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest) cho biết, "Xung đột địa chính trị giữa các nước châu Âu, sự khan hiếm nguồn cung năng lượng và cam kết của các nước về việc giảm phát thải khí nhà kính là điều kiện để viên nén gỗ tăng xuất khẩu vì đây được xem là năng lượng sinh khối, ít phát thải hơn nhiều so với các nhiên liệu hóa thạch truyền thống". Do nguồn cung viên nén từ Nga đang đứt đoạn, thị trường nhập khẩu viên nén trên thế giới, trong đó có EU phải tìm nguồn cung thay thế. Điều này tạo cơ hội lớn cho các doanh nghiệp xuất khẩu viên nén gỗ Việt Nam mở rộng thêm thị trường mới đến các nước EU.
Bên cạnh đó, Nhóm nghiên cứu từ các Hiệp hội gỗ và tổ chức Forest Trends cho hay, trong những tháng đầu 2022 giá viên nén xuất khẩu sang Hàn Quốc cũng tăng mạnh. Cụ thể, một số đơn vị xuất khẩu đã ký được các đơn hàng xuất khẩu sang Hàn Quốc có giá 150 - 160 USD/tấn, tăng khoảng 19,4% so với cuối năm 2021. Giá xuất khẩu sang Nhật Bản dao động trong khoảng 140 - 145 USD/tấn, tăng khoảng 10%.
Giá viên nén gỗ tăng ngày càng cao
Theo Wood Resources International LLC, viên nén gỗ được thị trường EU sử dụng chủ yếu với mục đích để sưởi ấm cho dân cư sống trong các vùng khu dân cư, nhà máy điện, tòa nhà thương mại và các nhà máy điện và nhiệt điện. Đặc biệt, trong thời điểm lượng khí đốt nhập khẩu từ Nga đang thiếu trầm trọng như hiện nay, nhu cầu đối với viên gỗ tăng lên khoảng từ 30 - 40% với trọng lượng lên đến 10 triệu tấn trong 5 năm tới.
Bên cạnh các nước EU, Mỹ và Canada thì Nhật Bản và Hàn Quốc cũng là quốc gia có lượng tiêu thụ viên nén gỗ rất lớn. Nhu cầu tăng cao trong khi sản lượng lại khan hiến khiến cho nhu cầu gia của viên nén gỗ tiếp tục tăng cao.
Tuy nhiên, viên nén gỗ của Việt Nam vẫn đứng trước rất nhiều thách thức về tính pháp lý khi đưa ra thị trường thế giới. Cụ thể là các chứng chỉ FSC, chứng chỉ đảm bảo nguồn gỗ nguyên liệu có nguồn gốc từ diện tích rừng được quản lý bền vững mà hầu hết các nước EU và Nhật Bản yêu cầu.
Bên cạnh đó, dù giá xuất khẩu tăng nhưng sản lượng cung ứng không tăng được nhiều do nguyên liệu đầu đang bị cạnh tranh bởi mặt hàng dăm gỗ. Bởi viên gỗ nén và dăm gỗ là hai loại sản phẩm đều có nguồn gốc nguyên liệu từ gỗ rừng trồng. Do đó, việc nhu cầu tăng trong khi nguyên liệu có hạn khiến lượng xuất khẩu viên nén gỗ khó tăng nhanh.
